Przejdź do treści

Miedź w biżuterii

  • przez
Miedziany naszyjnik chainmaille z jaspisem leopard

Pewnie nie wszyscy zdajecie sobie sprawę z faktu, że niemal w każdej metalowej biżuterii znajdziecie miedź. Nawet w tej z metali szlachetnych. Jej rola, jako metalu do zadań specjalnych jest nie do przecenienia.

W ogóle temat miedzi i jej wykorzystania to temat rzeka. Nie ma możliwości zmieścić go w jednym małym artykule, ani nawet w dwóch, dlatego możecie spodziewać się całego mini cyklu o tym metalu. Pierwszy artykuł z tej serii już się ukazał, możecie go przeczytać tutaj.

Tak więc udział miedzi w wyrobie biżuterii jest powszechny, jednak może ona pełnić w niej różne funkcje. Postaram się pokrótce omówić te najważniejsze.

  1. Metale szlachetne niższej próby
  2. Plater
  3. Biżuteria z miedzi
  4. Stopy miedzi

Metale szlachetne niższej próby

Zarówno srebro, jak i złoto w formie czystej są metalami bardzo miękkimi i plastycznymi. Wykonana z nich biżuteria byłaby bardzo nietrwała, odkształcałaby się praktycznie przy każdym dotknięciu. Dlatego czyste srebro i złoto stosuje sie do tylko do niektórych elementów, jak np. oprawa kamieni, ale cała reszta wykonana jest z metalu niższej próby. Próba ta to nic innego jak zawartość czystego kruszcu w stopie wyrażana w promilach lub w przypadku złota również w karatach. Czyli próba 999 oznacza zawartość czystego srebra nie mniejszą jak 99,9%, a złoto tej próby określa się również mianem 24 karatowego.

Aby biżuteria była trwalsza i odporniejsza stosuje się stopy z domieszkami innych metali. W przypadku srebra ilość tych domieszek to najczęściej 7 – 7,5 %, co daje srebro próby odpowiednio 930 lub 925. Jeśli chodzi o złoto to tych prób stosuje się znacznie więcej, ale pozwolicie, że nie będę się zbytnio w to wgłębiać, bo przecież mam pisac o miedzi, a nie o złocie.

W tym artykule chciałam skupić się tylko na domieszkach. Stosuje się w tym celu różne metale, a tym podstawowym jest właśnie miedź. Co ciekawe czysta miedź jest podobnie jak srebro dość miękka, ale stop miedzi i srebra jest twardy i sprężysty. Jeszcze lepsze efekty w poprawie właściwości fizycznych stopu dawał dodatek niklu, ale ze względu na jego silnie alergizujące właściwości od lat już się go nie stosuje w elementach biżuterii.

W przypadku złota, miedź dodaje się do stopu nie tylko w celu poprawy jego właściwości fizycznych (tu stosuje sie także dodatek srebra), ale również dla uzyskania różowego odcienia. Tak zwane różowe, czy czerwone (zwane potocznie ruskim) złoto uzyskuje sie właśnie dzięki dodatkowi odpowiednio dużej ilości miedzi do stopu.

Plater

Plater to w tym przypadku trochę skrót myślowy. Przez platerowanie rozumiemy pokrycie powierzchni jednego metalu cienką warstewką innego, uzyskuje się to różnymi metodami, ale ja chciałam skupić się tylko na jednej z nich, mianowicie na procesie galwanizacji. Polega ona na elektrolitycznym nałożeniu warstwy jednego metalu na drugi. Jednak nie każdy metal chce chętnie i trwale połączyć się z innym. Wówczas stosuje się czasem coś w rodzaju warstwy pośredniej, która dobrze przylega zarówno do metalu wewnątrz, jak i do plateru. I właśnie taką rolę zazwyczaj spełnia miedź. Warstewka miedzi umieszczona pomiędzy metalem bazowym, a warstwą plateru ułatwia sam proces i znacząco poprawia trwałość powłoki.
Z pewnością nie raz zdarzyło się Wam spotkać z sytuacją, kiedy posrebrzana warstwa na biżuterii starła się i pod spodem ukazał się miedziany kolor. To wcale nie musi oznaczać, że biżuteria jest miedziana, to może być tylko cienka warstewka miedzi nałożona właśnie w tym celu.

Biżuteria z miedzi

Oczywiście wykonuje się też biżuterię z czystej miedzi. Ma ona zarówno swoich zagorzałych zwolenników, jak i przeciwników.
Jedni cenią jej lecznicze właściwości, inni zarzucają, że łatwo ciemnieje i ciągle trzeba ją czyścić. Niektórzy boją się, że będzie ich uczulać, inni wręcz przeciwnie.
Temu tematowi poświęcę z pewnością jeszcze cały artykuł, więc tu tylko wspomnę, że miedź daje spore możliwości i wykonuje się z niej zarówno biżuterię z wykorzystaniem tradycyjnych technik jubilerskich, jak również wire-wrapping czy chainmaille.

Stopy miedzi

Wspominałam już, że miedź dodaje się do stopów metali szlachetnych w celu poprawy ich właściwości, ale sama też jest miękka i plastyczna. Dlatego do miedzi również można zastosować dodatki innych metali, aby osiągnąć podobny efekt.
Najczęściej spotykane stopy miedzi to mosiądz i brąz. Uzyskuje się je poprzez dodanie do czystej miedzi odpowiednio cynku lub cyny. Istnieje wiele odmian (gatunków) tych stopów, gdzie do dwóch podstawowych składników stosuje się jeszcze inne dodatki, ale do tworzenia biżuterii wybiera się zazwyczaj te „najczystsze”, czyli mosiądz CuZn37 i brąz CuSn6.
Metale te całkiem nieźle imitują złoto – mosiądz żółte, a brąz różowe. Stopy te co prawda podlegają procesom oksydacji, ale nie są one ani tak szybkie, ani tak mocne jak w przypadku czystej miedzi. Czyści się je dość łatwo, także domowymi sposobami, a nie ma problemu ze ścieraniem się powierzchni jak w przypadku pozłacania.
Biżuteria ze stopów miedzi to kolejny bardzo obszerny temat, któremu wkrótce zamierzam poświęcić osobny artykuł.


Reasumując, można przyjąć, że bez miedzi nie byłoby biżuterii. Ani złotej, ani srebrnej, ani sztucznej.

Tagi:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *